Vandaag is het 4 mei. In Nederland staat deze dag in het teken van de Dodenherdenking. Morgen vieren we bevrijdingsdag. Twee kleine, maar belangrijke momenten in het jaar waar we stilstaan bij het feit dat vrede niet vanzelfsprekend is. Kijk naar het oosten van Europa en je ziet de verschrikkingen die we hier al jaren herdenken voor je neus gebeuren.
In de rest van de wereld staat 4 mei bekend als 'May the Fourth', ook wel Star Wars Day. Reden voor een blogpostje.
Aan iemand die nog nooit een Star Wars film heeft gezien kan
het moeilijk zijn om een beknopte uitleg te geven waar de films nu eigenlijk
over gaan. Iets met de strijd tussen goed en kwaad, een ruimteprinses,
vliegtuigen die piew piew doen en ruimteridders die kunnen toveren.
Enerzijds is het plot van een Star Wars film doodeenvoudig, anderzijds kun je
een studie op de films loslaten om ze te begrijpen. Het was één van de dingen
waarom de films me nooit hebben gegrepen. Te vaag, te nerd-achtig en mensen die
fan waren spraken er net altijd iets té enthousiast over.
Tot ik op een regenachtige zondagmiddag eens zo’n film
bekeek op Netflix. The Force Awakens. Na lange tijd verscheen een nieuwe film
in de reeks en er was veel om te doen. Ik besloot het een kans te geven. Twee
uur en zestien minuten verder was ik fan. Als ik Star Wars zie geniet ik van de
muziek, de prachtige shots en ik kan er dus, net als die fans, soms net iets té
enthousiast over vertellen.
Monomythe
Wat maakt het nou dat de films zo in mensen aanspreekt? Het verhaal van Star
Wars gaat over een simpele boerenjongen die op een dag in contact komt met een
oude Jedi-ridder die hem vertelt over the Force: een mysterieuze kracht die
alles in het universum doordringt en in balans houdt. Afijn, de jongen moet op
zoek naar een ruimteprinses, ontmoet een soort van cowboyfiguur en samen
beleven ze een denderend avontuur. En hoewel de film toen, in 1977, het publiek
omverblies, is het geen uniek verhaal. Sterker nog: dit verhaal is al
honderden keren verteld, door honderden auteurs en vertellers, en dat al
duizenden jaren lang.
George Lucas, de geestelijk vader van de filmserie, heeft
zich bij het maken van de eerste film, A New Hope, laten inspireren door De Held
Met De Duizend Gezichten van schrijver Joseph Campell. Daarin beschrijft
Campell wat de mythologiën en verhalen door de geschiedenis heen met elkaar
gemeen hebben: de monomythe.
De monomythe houdt in dat in al die verhalen een zeker
patroon zichtbaar is. Het hoofdpersoon, de held dus, doorloopt een zekere
ontwikkeling: de zogenoemde Heldenreis. De held is meestal van eenvoudige
komaf, krijgt een oproep voor avontuur en weigert dit. Dan ontmoet hij een
mentorfiguur die hem inwijdt in een grotere wereld. De held wordt uitgedaagd en
ontmoet een krachtige vrouw, rekent af met een vaderfiguur (spoiler alert!), en
dient op een zeker moment een eindslag te overwinnen. Dan kan de held
terugkeren naar zijn gewone leven, maar wel als een ander persoon. Hetzelfde zie
je terug in verhalen als Hercules, Moby-Dick en bijvoorbeeld de Hobbit.
Allemaal bevatten ze diezelfde heldenreis.
Hollywoodmozaïek
Naast dat Star Wars dus leunt op oude mythes en legendes, plukte George Lucas
ook hier en daar wat uit andere bestaande films. De schurk van de serie, Darth
Vader, is geinspireerd op de samoerai, de gevechten tussen de Jedi en Sith
(goeierikken en slechteriken) zijn rechtstreeks afkomstig uit de Japanse film
Yojimbo, die dan weer vertaald werd als de spaghettiwestern A Fistfull of
Dollars met Clint Eastwood, waar het cowboyfiguur Han Solo dan weer op
gebaseerd is. Het sciencefiction-sfeertje is dan weer geleend van 2001: A Space
Odyssey van Stanley Kubrick. Star Wars is, kortom, een mozaïek van
Hollywoodfilms en genres. Voor iedereen zit er wel iets herkenbaars in.
Ach, Star Wars. Voor de één is het een nietszeggend ruimtesprookje, voor
een ander zijn de films heilig. Sommige mensen verkleden zich als hun favoriete
personage en struinen dan stripbeurzen en evenementen af. Dat hoeft van mij dan
weer niet zo. Staan ze daar maar te zwaaien met zo’n plastic lichtzwaardje. Ook
eens gezien: iemand verkleed als Jedi die met “behulp van the Force” een
automatische schuifdeur opende. Ja, sommige fans schieten er een beetje in
door. Sterker nog, sommigen gaan zo ver dat ze zich aanhanger van het Jedïisme
noemen. Bij een volkstelling uit 2011 in Australië gaven meer dan 65.000 mensen,
al dan niet voor de grap, aan Jedi te zijn. Daar waren de atheïsten aldaar niet
erg blij mee. Geloofskritiek uit onverwachte hoek.
Kijkvolgorde
Als je nog nooit een film hebt gezien en je wilt ze
bekijken, kan het lastig zijn om te kiezen waar je moet beginnen. De eerste Star
Wars film, A New Hope dus, is immers episode IV. Dat zit zo: toen Lucas de film
in 1977 uitbracht had de film gewoon ‘Star Wars’ als titel. Hij had helemaal
niet verwacht dat het een succes zou worden. Toen de film mateloos populair
bleek en er vervolgen mochten komen, voegde hij episode IV aan de titel toe, zo
had hij tijd om de geschiedenis die vooraf van de film ging uit te kunnen werken in drie andere
films.
Die films, episode I, II en III, staan
bekend als de prequeltrilogie, waarvan de eerste uitkwam in 1999. Jarenlang
hadden fans gewacht op deze film en wat kwamen ze teleurgesteld de
bioscoopzalen weer uit. De film, A Phanthom Menace, was wat langdradig en een beetje saai. De
andere twee delen werden er, op een aantal momenten na, niet echt beter op.
Dan nog de films van Disney. Episode VII,
VIII en IX. Ze borduren voort op de originele trilogie. Vallen af en toe een beetje in herhaling, maar grijpen ook terug op het 'ambacht' van film maken. Ze laten de computer wat vaker uit en dat geeft, vooral the Force Awakens, een heerlijk jaren '80-sfeertje.
Overigens bestaat de fanbase van Star Wars uit verschillende
kampen. Mensen die de originele trilogie kennen uit hun jeugd zweren bij deze
films en verafschuwen de prequeltrilogie. Terwijl er een grote groep bestaat die
deze films dan weer heilig verklaard heeft. Eén ding delen ze: hun afschuw
jegens de Disneyfilms. Want Disney heeft hun jeugd met terugwerkende kracht
verpest, typen ze dan op internet. En je hebt nog een categorie fans die je op
internet zelden hoort: gewone Star Wars fans, die eigenlijk alle films wel leuk
vinden om te zien.
Mijn advies: begin gewoon bij A New Hope en kijk de films op
volgorde van verschijnen. Laat je verassen door de verbluffende special
effecten uit die tijd, de muziek van John Williams die vandaag de dag nog staat
als een huis, sleep jezelf daarna door de prequelfilms heen om vervolgens met
nostalgische gevoelens op de bank te zitten bij het zien van de Disney films.
Slappe dialogen
George Lucas kreeg nog wel eens kritiek op zijn houterige dialogen. Zo steekt Anakin Skywalker in Attack Of The Clones een rant af over zand. Hij staat dan met zijn geliefde uit te kijken over een meer en zegt uit het niets: 'Ik hou niet van zand. Het is stroef en irriterend, en het komt overal te zitten!' Nee, romantische dialogen is niet echt aan George Lucas besteed. Afijn, benieuwd hoe Star Wars in het Nederlands geklonken zou hebben? Zie hieronder:
en je weet:
De Star Wars filmreeks bestaat dus uit negen films, verdeeld in drie trilogieën:
De originele trilogie:
- episode IV: a New Hope (1977)
- episode V: the Empire Strikes Back (1980)
- episode VI: Return of the Jedi (1983)
De prequel-trilogie:
- episode I: the Phantom Menace (1999)
- episode II: Attack of the Clones (2002)
- episode III: Revenge of the Sith (2005)
De Sequel-trilogie:
- episode VII: the Force Awakens (2015)
- episode VIII: the Last Jedi (2017)
- episode IX: Rise of Skywalker (2019)
Puriteinse fans zullen je vertellen dat je altijd beginnen moet bij Episode IV. Maar de kijkvolgorde maakt eigenlijk niet zo heel veel uit. The Force Awakens was mijn eerste Star Wars film en van cynicus werd ik een fan die mee staat te klappen als hij de eerste dreunen van de 'main theme' hoort. Je weet wel, dat bombastische openingsstuk. Of het nu het religieuze thema rondom the Force, de snelle gevechtsvliegtuigen die 'piew piew' doen, of de strijd tussen goed en kwaad is die in lichtzwaard-duels wordt uitgevochten, iets in de films weet je te betoveren.
Tot slot:
George Lucas heeft er nooit een geheim van gemaakt dat zijn films alleen voor volwassenen is bedoeld. In een interview vertelde hij dat de films bedoeld zijn voor kinderen rond een jaar of 12 en de boodschap die hij zijn kijkers wilde meegeven:
'Friendships, honestly, trust, doing the right thing, living on the right side and avoiding the dark side', aldus Lucas. Dat was voor hem de intentie van Star Wars.
Die boodschap is nodig, al dan niet verpakt in een vermakelijke blockbusterfilm.
May the Force be with you!
Reacties
Een reactie posten