#6 piramides, tolerantieraampjes en boektitels

Afgelopen week had ik de tweede en meteen laatste dag van een cursus die onder andere handvaten biedt bij het omgaan met agressie. Op de eerste dag kregen we huiswerk mee: het invullen van onze eigen piramide.

Onder in de piramide is het blauw. Als je daarin zit ben je sub-assertief. Daarboven groen: assertief. Naarmate je omhoog gaat in de piramide klim je langs verschillende kleuren als geel, oranje en rood en neemt de spanning toe. Het topje, donkerrood, is een fase waarin je agressief bent en in staat bent tot doodslag. De meeste mensen zitten, gelukkig, onderin of halverwege de piramide.

De bedoeling was dat we invulden wat onze basis in de piramide was, hoe we reageerden in de verschillende fases en wat we nodig hadden om tot de groene fase te komen. Ik was aan de beurt en benoemde dat ik vaker in de sub-assertieve fase zat dan in de assertieve fase. Ook zat ik wel eens in de gele – geagiteerd gedrag – fase wanneer ik spanningen ervaarde. Dan kon ik wel eens mopperen of kortaf zijn, maar ik werd vooral nerveus. Ik zei ook dat dat de fase was waarin ik meestal pas mijn grenzen aangaf. Dat zou ik eigenlijk al in de groene fase moeten doen, want voor het dan zover was, was mijn grens feitelijk al gepasseerd.
   ‘Heb je dan ook een klein emotioneel woordenboek?’ vroeg de cursusleidster.
   ‘Nou’, zei ik, ‘ik heb heus wel een groot emotioneel woordenboek, alleen mag ik er wel wat vaker het stof vanaf blazen’.
   ‘O, wat mooi’, zei de cursusleidster.
   De aanwezige gedragswetenschapper: ‘heel mooi’.
   ‘Die ga ik van je stelen!’
   Daarna: ‘als je dat goed vindt tenminste’.
   Ik knikte. Dat was goed.

Het emotionele woordenboek moet ik even uitleggen. De meeste mensen die boven in de piramide zitten, hebben een klein emotioneel woordenboek. Dat wil zeggen: ze zijn dan niet meer in staat woorden te geven aan gevoelens en gaan dan maar schreeuwen en schelden. Bedreigend gedrag.
   Of, ook gehoord: ‘dan spring ik uit mijn tolerantieraampje’.
   Iemand knikte instemmend: ‘ja, the window of tolerance’.
   Ik vroeg me af of je ook niet teveel woorden kunt geven aan gevoel.

Na afloop volgde de evaluatie. De cursusleidster vroeg hoe ze het gedaan had.
   Ze vroeg ook: ‘Hoe was de humor?’
   Ik besloot het op te slaan als titel voor een nog te schrijven boek. Hoe was de humor, meesterlijk.

Zo heb ik dat wel vaker. Normaliter schrijft een schrijver eerst een verhaal, dan pas wordt er een passende titel bij verzonnen. Soms heb ik dat andersom. Dan hoor ik iets en denk ik: dat zou pas een mooie titel voor een boek zijn!
   Zo stak een vriendin laatst een klaagzang over iemand af, maar besloot toch maar een positieve eigenschap op te noemen en sloot af met: ‘zo is ze dan ook weer’. Dat is toch een prachtige titel voor een roman?
   Of: ‘maar even zonder gekheid’. Even zonder gekheid zou een titel zijn die me zonder meer zou aanspreken.
   ‘Jij bent ook wat’, wordt wel eens gezegd tegen iemand die een stoutmoedige of brutale grap maakt. Jij bent ook wat, pracht van een titel.

Er wordt vaak gesproken en er is veel geschreven over kantoortaal, maar zorgtaal, daar zou wel eens over geschreven mogen worden. Misschien ga ik dat ooit eens doen. De eerste titel die me te binnen schiet: ik hoor je.
   Of: Mijn emmertje zit vol.
   Of toch misschien: ik ben ook maar mens.

Afijn, ik wil maar zeggen: soms hoef je niets zelf te verzinnen. Luister wat de mensen om je heen zeggen en je verzamelt binnen no-time kostbaar materiaal.

Na de cursusdag kwam ik thuis met een vol en bommend hoofd. Ik besloot mijn tolerantieraampje maar open te zetten, plofte neer in de bank en vergaapte me aan een zouteloze talkshow. Eventjes lekker zakken in de piramide.