#33 recensie Napoleon

Spoilers hoor! 

Er is wat om te doen in filmland: Ridley Scott, toch niet de eerste de beste filmmaker, wordt door historici verweten een compleet zooitje van Napoleons leven gemaakt te hebben. Met waarheidsgetrouwheid zal het weinig van doen te hebben, luidt de kritiek. Afgelopen weekend zag ik dan eindelijk Napoleon met eigen ogen.  

Het begint al met de opening, als Napoleon staat toe te kijken hoe de kop van Marie Antoinette rolt. Mooi in beeld gebracht, spannende opbouw – je zit meteen in die hele revolutiesfeer – maar met waarheidsgetrouwheid heeft het niets van doen. Napoleon zelf zat op dat moment heel ergens anders.
   Of de slag bij Austerlitz. Prachtige cinematografie hoor, maar paarden die bij bosjes door het ijs zakken? Ook niet echt gebeurd.
   Of dat Napoleon zijn dominantie toont door een Egyptische piramide aan gort te schieten. Fout, fout, fout!
   Of dat Napoleon aan het einde van de film zijn geliefde Joséphine nog brieven schrijft en haar besluit op te zoeken. Ja, prachtige dramatiek, maar op dat moment was Joséphine in werkelijkheid al twee jaar eerder ter aarde besteld.

Kijk, geschiedenisliefhebbers kunnen best wel mieperts zijn. Nu val ik zelf niet zo over een foutje hier en daar. Zet erbij dat het gebaseerd is op ware gebeurtenissen en iedereen zal begrijpen dat je een loopje met de geschiedenis neemt. Maar dat doet de film niet. Sterker nog: het is een prent waar de pretentie van af druipt! Net als de kop van Phoenix zelf, die de hele film uitstraalt: kijk mij eens een geloofwaardige Napoleon neerzetten. Zeer vermoeiend.

Sowieso begreep ik zijn vertolking van Napoleon niet helemaal. Galopperen op een paard deed hij prima, het leger aanvoeren overtuigend, maar Napoleon als mens neerzetten?
   Daar zit wat mij betreft het pijnpunt van de hele film.
   Voorbeeld: Napoleon laat zijn keizerlijk oog vallen op Joséphine. Nou, zo’n dame moet je dan het hof maken. Dat doet Napoleon door haar zwijgend aan te staren. Dan zitten ze samen op een terrasje: te zwijgen en te staren. Na ruzie maken ze het samen weer goed: door te zwijgen en te staren. Na één keer begrijp je dat, maar het blijft zich tot vervelens toe herhalen. En dan ben je wel uitgezwegen.
   Later, als er actie aan te pas mag komen, stormt Napoleon haar slaapkamer binnen en begint als een klein kind te morren en te wenen. Nog later komt hij als een knorrend varken naar haar toe gekropen. Met andere woorden: ik heb er wel zin in. En Joséphine laat het allemaal maar gebeuren.

Wat een gek mannetje, dacht ik op een zeker moment.

En dat beeld blijft hangen tijdens de film, om na afloop plaats te maken voor een leeg gevoel.

Wat dreef Napoleon nu echt? Hoe speelde hij zijn politieke spelletjes? Waarom volgden duizenden, duizenden jonge mannen hem blindelings naar het slagveld? Wat ging er nu eigenlijk schuil achter die legeraanvoerder in uniform en hoge hoed? Wie was Napoleon als mens?

De film slaagt er niet in om daar antwoord op te geven. Terwijl het dé film over Napoleon is.

Laat ik niet te zuur doen: er zitten heus wel momenten in de film die pogen om antwoord te geven. Zoals wanneer hij brood staat uit te delen aan zijn soldaten en hij ze de helden van Austerlitz noemt. Dan zie je opeens die charismatische legeraanvoerder. Hadden we daar maar meer van gezien. 

Op het moment dat je al voorzichtig je jas wilt aantrekken, krijg je nog de dodenaantallen onder je neus gedrukt. Het is ongelooflijk hoeveel mannen Napoleon de dood injoeg, maar de boodschap van Scott – als die er al was – weet niet meer aan te komen.