#122 lachen met Stalin

Veel mensen vinden podcasts luisteren een prettige manier om in slaap te vallen. Of het echt een goede manier om optimaal in slaap te sukkelen weet ik niet, maar ik pas het vaak toe. Bij voorkeur podcast waarin een lang verhaal verteld wordt door een prettige stem. Denk aan Maarten van Rossem.

Van Rossem heeft een merkwaardige stem. Er zit een soort brom in die me op één of andere manier goed bevalt. Op de vakanties met het IJsselmeerkotterje vroeger kon ik bij lange stukken varen al  goed in slaap vallen door het regelmatige gebrom van de dieselmotor. Misschien dat het daar iets mee te maken heeft. Maarten van Rossem heeft een stem als een dieselmotor. 

In de app van Online Bibliotheek had ik een luisterboek geleend (de enige app waar je audio lenen kan) waarin een hoorcollege over Lenin en Stalin was opgenomen.

Van Rossem, wat je er verder ook van vinden mag, weet die stukken geschiedenis op een prettige manier inzichtelijk te maken. Daarbij gebruikt hij wanneer hij over de Sovjetunie spreekt termen als ‘moordzuchtig gekkenhuis’ en ‘armetierige gevangenis’. Kan ik ontzettend van genieten.

In het stukje over Stalins paranoia behandelt hij de terreur die de Sovjets jarenlang over hun bevolking heeft uitgestrooid. Dat heb ik altijd een wonderlijke paradox gevonden: hoe kun je jezelf als heilstaat verklaren als de bewoners ervan altijd moeten vrezen voor de beruchte klop op de deur? Hoe is het toch mogelijk dat er een heel systeem van wantrouwen, angst en achterdocht opgezet kon worden waardoor er zoveel mensenlevens door een gehaktmolen zijn gedraaid?

De Bolsjewieken hielden altijd een droombeeld van het paradijs op aarde voor. Geen armoede meer, geen honger, iedereen tevreden. Maar om tot het stadium van een arbeidersparadijs te geraken moest er eerst heel wat gebeuren, en dat daarbij mensen het leven lieten, tsja.

Een van die manieren was de landbouwcollectivisering. Dat leidde tot een hongersnood van hier tot overmorgen waarbij alleen al in Oekraïne 6 miljoen mensen een gruwelijke hongerdood stierven. Welk getal was nodig om de heren van het Politburo eens achter hun oren te doen laten krabben?

Dan Stalin met zijn paranoia. In 1934 begon hij met zijn terreur, waarmee hij in 1936 pas echt goed uitpakte. In twee jaar tijd zijn 750.000 Russen afgevoerd naar de goelag of vermoord. Een klein rekensommetje: dat zijn er 1000 per dag. Ik weet niet of de Sovjets een rustdag kenden, want dat zou het gemiddelde alleen nog maar ophogen. Moordzuchtig gekkenhuis.

Tijdens de hoogtijdagen van de KGB en Stalins waanzin gingen er ondergrondse grappen rond, die soms met gevaar voor eigen leven werden verteld. Zoals bijvoorbeeld: Stalin was zijn pijp kwijt. Hij gaf Beria de opdracht om de dader op te sporen. Toen die terugkwam zei hij:‘ik heb geen pijp, maar wel 99 verwachten!’
   Stalin antwoorde:‘oh, die pijp lag gewoon in mijn bureaula, maar 99 verwachten zeg je? Ga maar door met dat onderzoek!’

Overigens kon je in de nadagen van het Nazi-Duitsland, met de geallieerden en het Rode Leger aan de deur, zomaar de volgende grap horen: ‘wat ga je morgen doen?’
   ‘Dan ga ik een rondje om Duitsland fietsen!’
   ‘En wat ga je dan ’s middags doen?’

Je kon er ter plekke voor geëxecuteerd worden.

Regimes proberen altijd angst in te boezemen. Maar regimes zelf kennen maar één grote angst, en dat is humor. Hoe simpel en flauw die dan ook bedreven moge worden. Des te wankeler een regime, des te gevaarlijker het grapje.