Na 37 jaar trouwe dienst neemt Elly afscheid van de Ikea. Ze gaat met pensioen. Schrijver Marcel Maassen, die Elly tegen het lijf loopt in Ikea Amsterdam, besluit de laatste maanden van haar loopbaan als Ikeamedewerkster te volgen. In die maanden leert hij Elly én de Ikea beter kennen. Het resultaat: een heerlijk smölboek voor fans en haters.
Elly en haar klanten
Iemand die zo lang in dienst is voor hetzelfde bedrijf, doet
in der loop van jaren veel kennis op. Elly kent niet alleen alle namen van de
artikelen uit haar hoofd, ze kent ook de klant. Ze kan de klant als geen ander
lezen en kan aan de aarzeling in iemands toon opmaken welk advies het beste bij
ze past. Het wordt ook persoonlijk: de klanten lopen weg met haar, met sommigen
heeft ze al jaren contact.
In die bijna vier decennia heeft ze ook heel wat te stellen
gehad met klanten. Het zijn vooral smakelijke en sappige anekdotes die ze oplepelt. Een klant die naar de spoedeisende hulp moest omdat er een bepaald
lichaamsdeel klem kwam te zitten in een showroomvaasje, klanten die de showroom
verwarren met hun eigen slaapkamer en betrapt worden bij het uitvoeren van een
intieme activiteit en klanten die denken dat de showroomtoiletten zijn
aangesloten op de riolering: ze heeft het allemaal gezien en meegemaakt.
Nu zijn dit anekdotes waarover je verwonderen kan en waarbij
nog wat te lachen valt, maar het is niet alleen Jämlikgeur en
maneschijn. Er bestaat een reden waarom de Ikeavrouwen, tegen de zin in van het
management, geen naambordjes meer dragen. En terecht, bij die anekdotes lach je
niet meer. Elly heeft naar eigen zeggen Nederland zien verhufteren. Het lontje,
dat toch niet al niet al te lang was, werd na de coronaperiode korter en korter.
Ingvar Kamrad
Een leuk gedeelte in het boek gaat over de oprichter van
Ikea, Ingvar Kamrad, de man die een ‘testament van een meubelmaker’ naliet. In een
boekje dat iedere nieuwe medewerker cadeau krijgt, staat tot in detail beschreven
hoe zijn Ikeafamilie, want zo zag hij zijn medewerkers, als familie, eruit zou
moeten zien. De naambordjes die nu niet meer gedragen worden is daar onderdeel
van, in een familie zeg je immers jij en jou en spreek je elkaar
aan bij de voornaam.
Daar blijft het niet bij: de Ikeafamilie dient zich ook te gedragen
naar de visie van Kamrad, nee, de Ikeafamilie dient zelfs te denken als Kamrad.
Daarbij strooit hij met begrippen eenvoud en nederigheid. Een fragmentje.
‘Eenvoud en nederigheid kenmerken ons in onze relaties
met elkaar, met onze leveranciers en met onze klanten. Het is niet alleen om
kosten te besparen dat we luxe hotels mijden. We hebben geen behoefte aan mooie
auto’s, chique titels, op maat gemaakte uniformen of andere statussymbolen. Wij
vertrouwen op onze eigen wil.’
Het verhaal gaat dat Kamrad tot hoge leeftijd graag
langsging bij al zijn Ikeafilialen. Beetje rondkijken, sfeertje proeven,
praatje maken met de medewerkers. Dat valt te prijzen natuurlijk. Het verhaal
gaat ook dat hij graag het goede voorbeeld gaf wat eenvoud betreft: nooit in
pak, altijd in een overhemdje, een theezakje uit de kantine werd twee keer gebruikt.
Vanaf Schiphol kwam hij met de taxi naar de blauwe doos. Eenvoudig! Eenmaal
terug in Zwitserland – de Zweden vroegen te veel belasting – stapte hij net zo
lekker weer in zijn nieuwe Volvo.
Over op maat gemaakte uniformen gesproken: Kamprad heeft
ooit, nadat journalisten in zijn verleden hadden zitten wroeten, een excuusbrief
geschreven naar alle Ikeamedewerkers voor zijn lidmaatschap van de Zweedse
Nazipartij. Het werd afgedaan als jeugdzonde. Dat hij al ver in de twintig was bij
het lid worden en tot 1950 (!) lid bleef, stond er niet in. Later zou hij nog
zijn lidmaatschap verklaren uit anticommunistische motieven, maar
de (dwang)arbeiders uit landen als Roemenië en de DDR mochten wel mooi zijn
meubeltjes in elkaar knutselen.
Afijn, dit soort weetjes. Heerlijk vind ik ze.
Dan nog dit
Als je een lekker luchtig boek zoekt, kan ik je dit boek
zeker aanraden. Het boek behandeld de ontstaansgeschiedenis van de Zweedse
meubelgigant op toegankelijke wijze en de schrijver heeft zichtbaar een klik
met de Amsterdamse Elly. Die neemt dan ook, op z’n Amsterdams, geen blad voor
de mond. Kostelijk.
Wil je weten hoe de schrijver op ludieke toon vertelt over
hoe hij op semi-geïrriteerde wijze een banktoestel terugbrengt? Of hoe de
woonkamer er uit zijn jeugd uitzag? Ik ook niet. Helaas hebben boeken anders dan
de Ikea geen short cut.
De schrijver had rustig meer mogen vertellen over de
zogenoemde Ikeaïsering: hoe de wooninrichtingen over de hele wereld steeds meer
op elkaar gaan lijken. Een ontwikkeling die niet alleen in meubelland gaande is,
ook onze smaak in literatuur, muziek, kleding en horeca wordt steeds homogener.
Had er wat uitgebreider en serieuzer op ingegaan en je had je boek naar een
hoger niveau getild.
Over die Ikeaïsering bestaat trouwens een leuke mini-docu
van VPRO DORST, waarin het verhaal achter die bekende fotoschilderij van die
mistroostige Amsterdamse fiets uit de doeken wordt gedaan. Plak ik hieronder.
Hej då!
Reacties
Een reactie posten