Ooit kreeg ik de opdracht om elke dag 3 pagina's vol te schrijven. Omdat dit mij wel beviel, heb ik besloten om dit ook in het nieuwe jaar voort te zetten. Af en toe zal ik een stukje delen op deze blog.
Tim Hofman, de man van BNNVARA die mensen achtervolgd met
een camera omdat ze iemand nog een tientje verschuldigd zijn, heeft
gistermiddag iets neergezet met zijn programma BOOS waar ik nog steeds beduusd
van ben.
Al een week was Nederland in spanning aan het wachten op de
betreffende aflevering, waarin een groot schandaal onthuld zou worden. In
iedere talkshow en praatprogramma ging het erover. Iedereen verlekkerde zich op
de uitkomst en eventuele onthulling van bekende gezichten. Want wat is er nou
mooier dan iemand met macht en status te zien vallen. Dat is onze volkssport
nummer één. Je moet in ons land nooit inbeelden dat je iets voorstelt. Wie zijn
kop boven het maaiveld uitsteekt wordt genadeloos gekapt. En als je dan al omhoogklimt,
zul je vroeg of laat toch wel vallen. De rest, die beneden blijft, kijkt naar
boven en wacht geduldig af.
De oproep die een half jaar geleden werd gedaan om je te
melden als je ´iets had meegemaakt of gezien bij een talentenjacht waarvan je
denkt: dit klopt niet’, gelde eigenlijk voor televisieprogramma’s in het algemeen.
Maar de aanmeldingen en getuigenissen gingen algauw naar één programma: the
Voice of Holland.
The Voice of Holland: een tenenkrommend
frikandellenprogramma dat zichzelf al jaren veel te serieus neemt. Die coaches
met hun ernstige blikken en knikkende hoofden. Die schreeuwende presentatoren.
Dat Amerikaanse knuffelgehalte.
En dan wordt er omgedraaid. Met een
beetje geluk krijg je positieve feedback, niet zelden word je compleet de grond
ingeboord door de coaches, vanaf hun veilige rode ronddraaiende troon.
Stel je voor: het is al spannend om je
op te geven, het is al indrukwekkend om in een televisiestudio te zijn, het is
al intimiderend om grote namen uit de muziekbranche te zien en dan wordt je volledig
afgefikt tijdens een tirade van Anouk. Je droom verwordt tot nachtmerrie.
En zo veranderde voor vele andere deelnemers een spannende
droom tot nachtmerrie. Niet door de beoordeling van hun zangkunsten, maar door
de beoordeling van hun lichaam.
Rare grapjes en bedenkelijke verzoeken
werden handtastelijkheden en seksueel grensoverschrijdend gedrag – tot het
ergste geval.
In de verhalen rondom coach Ali B zag
ik een patroon zichtbaar worden: eerst deelde hij complimentjes uit, hij benoemde
het potentiële talent van de meisjes en hij kon er wel voor zorgen dat ze een
kans in de finale konden maken. Was de sfeer vertrouwd en amicaal genoeg, dan
sloeg hij toe en bleek ‘de knuffelmarokaan’ toch minder aaibaar te zijn. Toen
een slachtoffer vroeg of hij niet bang was dat het naar buiten zou komen,
antwoorde Ali: ‘niemand gaat jou toch geloven’.
Zie hier een coach die al zo lang in de
rode stoel zit dat hij zich onaantastbaar waant, chantage niet schuwt en zich
ontpopt tot roofdier. Een ander woord is er niet.
In de uitzending van Boos zag ik Nederland in het klein. Ik
zag vrouwen die anoniem hun verhaal deden, uit angst om herkend en bevooroordeeld
te worden. De schaamte die weerklonk in hun stem wisten ze nauwelijks te
verhullen. Sommigen hadden jarenlang gewacht en getwijfeld om het te vertellen – gewacht om überhaupt de moed te vinden om het te kúnnen vertellen.
In aanloop van de uitzending bleef een
reactie van Talpa uit. Het wachten was op John de Mol, die aan de wieg stond
van het programma en het jarenlang produceerde. En plotseling zat hij in de uitzending
zelf. John de Mol, zichtbaar aangedaan door de uitzending die hij voor het interview
gezien had, gaf aan in de war te zijn. Hij was er niet van op de hoogte, op één
geval na. Hij begreep er niks van.
Er waren toch immers loketten opgericht,
vertrouwenspersonen aangesteld en afspraken gemaakt? Waarom was er dan zoveel
leed geschied en was er nooit melding gemaakt? Alsof hij zeggen wou: ik kan er
niks aan doen dat vrouwen niet praten. Dat mensen in de bandleider en tevens
zwager van de Mol een figuur met een machtspositie konden zien, kon hij maar
niet snappen. Dat coaches en andere mannen ongezien hun gang konden gaan
evenmin. Dat zou toch niet onopgemerkt gebleven zijn in studio met 200 mensen.
Inderdaad John, je begrijpt er niks van.
Iemand die al zo lang aan de top zit, dreigt de bodem uit
het zicht te raken. Voor een kandidaat die voor het eerst in een studio komt is
iedereen daar een machtig figuur. Die coaches, bandleider en regisseur weten
dat donders goed. Die weten dat je niet naar buiten treedt met je verhaal als
je een contract met ingewikkelde clausules hebt getekend waar ook nog eens de
kans op boetes in staat. Die weten dat er tegen hún wordt opgezien en slachtoffers
daardoor niet naar buiten treden met hun verhaal, bang als ze zijn voor de
risico’s van dien.
In het laatste half uur werd het probleem pas écht
zichtbaar. Hoewel ik geen onwil zag in de woorden van John de Mol, bleef een
wrange smaak achter.
John bood heus wel een uitgestoken hand,
riep op om te praten en beloofde de omstandigheden te verbeteren zodat vrouwen
eerder aan de bel kunnen trekken. Maar dat klonk eerder als: ik kan er niks aan
doen als er niet gepraat wordt. Wat niet in mijn zicht is kan ik niet helpen. Als
jullie eerder aan de bel hadden getrokken had het niet zover hoeven komen. Eigenlijk
is het jullie eigen schuld.
Wat hij eigenlijk had moeten zeggen was niet 'ik ga de omstandigheden verbeteren zodat vrouwen eerder melding kunnen doen', maar: 'ik ga de omstandigheden verbeteren zodat sommige mannen zich niet langer als roofdier kunnen gedragen'. Draai die machtspiramide eens om.
Vanochtend stonden er in de kranten een advertentie van medewerkers van Talpa:
Beste John, het ligt niet aan de vrouwen. Groet, de vrouwen uit je bedrijf.
Kijk, het begin is er. Om maar af te sluiten zoals bij BOOS: de verantwoordelijkheid ligt altijd bij diegene die over de grens gaat, en niet bij diegene die het overkomt.
Hart gelucht, laptop dicht.
- JMZWAAN
Reacties
Een reactie posten