In de laatste maanden van het jaar heb minder gelezen dan ik zou willen. In de laatste maanden moet je nog zoveel he.
Terwijl lezen toch juist zo’n leuke activiteit is. Maar je
moet er wel een zekere rust voor hebben. Die rust vind ik tegenwoordig steeds
vaker in sudoku’s. Ontzettend gevaarlijke activiteit, ik kan het niet genoeg benadrukken.
Begin er niet aan. Alsjeblieft niet doen. Koop zo’n puzzelboekje en je bent
verloren.
Hier de boeken die ik afgelopen maanden gelezen heb ik graag wil tippen.
Een Heidens Karwei – Rob Vreeken
Op een terrasje in Istanboel werden we bediend door een
bijzonder vriendelijke ober, die na een beleefd babbeltje vroeg waar we
vandaan kwamen. Nederland, antwoorden we, waarop de ober die avond wel dertig
keer ‘lekker’ zei. Hij noemde een naam van een correspondent, een goede vriend
volgens hem, en of wie die kenden. Verrieken.
Wij kenden geen Verrieken.
Later bedacht ik me opeens dat ik in
de bibliotheek een boek in handen had gehad over Turkije, die me in aanloop van
de vakantie interessant leek om te lezen. Dat boek ging over de secularisatie
onder de jongeren in dat land, terwijl Erdogan dat juist wil tegengaan met z’n
lange armen. De auteur van dat boek: Rob Vreeken. Verrek, dat is de naam die de
ober noemde!
Elk land rukt tegenwoordig maar naar rechts, en ook Erdogan staat met zijn lange armen aan Turkije te rukken. Volgens Vreeken, correspondent in Istanboel, probeert de huidige APK-regering het land door conservatief en islamitisch vaarwater te loodsen. Maar, zegt hij, dat mislukt. En dat is best een interessante stelling, want als je aan Turkije denkt, denk je naast kebab toch ook vooral aan minaretten en hoofddoeken.
Hij noemt een aantal voorbeelden die zijn stelling benadrukken,
waarvan ik nu wens dat ik ze genoteerd had, want ik heb het boek al een tijdje terug gelezen
en mijn notities gaan niet verder dan het begrip Öcü, wat een bijnaam voor
vrouwen in boerka is en zoiets als spook of boeman betekent. Uit het blote
hoofd dan maar.
Hij is getuige van een pride in Istanboel, die ooit door de
regering aangemoedigd werd maar nu ineens verboden is. Erdogan legt de nadruk
op het traditionele gezin, en dat gewapper met die regenboogvlaggen hoort daar
nu eenmaal niet bij. Toch zeggen veel jongeren geen probleem te hebben met LHBTI’ers,
hij spreekt jongeren die gewoon uit kunnen gaan in Istanboel zonder lastig
gevallen te worden en zelfs hand in hand kunnen lopen met een gelijksoortig
vriendje of vriendinnetje. Alleen: je moet wel weten in welke straat dat kan. Wie
beter kijkt, ziet in Istanboel en in andere steden een wereld aan de
oppervlakte komen die voorheen verborgen leek.
In het boek interviewt Vreeken ook ondernemers die zich
richten op islamitische mode voor vrouwen. Denk aan Nikabs, sluiers en hoofddoeken.
Islamisering, zeggen de seculiere Turken. Welnee, zegt Vreeken, het laat juist
zien dat islamitische vrouwen zich steeds meer emanciperen. Waar voorheen de
kleding ruim moest zijn en iedere vrouwelijke vorm moest verhullen, dragen moderne
moslimvrouwen nu juist strakke jurken en hippe hoofddoeken. Eerder was dat niet
mogelijk. Het laat zien dat er een zelfbewuste generatie opstaat die zich niet
meer laten vertellen hoe te moeten kleden.
Een ander voorbeeld zag ik zelf op het
strand van Büyükada. Een stel, hij in zwembroek, zij compleet bedekt, nam een
duik in de Zee van Marmara.
Och, och, och, dachten wij. Die arme
meid. Maar volgens Vreeken laat dit juist zien dat het land helemaal niet
islamiseert, die meid lag nu te spartelen in het water, terwijl dat een decennia
terug nog ondenkbaar was geweest.
Afijn, er valt nog ontzettend veel meer te vertellen, maar
ik raad aan om het boek zelf te lezen als je meer wilt weten over Turkije. In ieder
geval liet het boek mij na het bezoek aan Istanboel en omgeving veel
puzzelstukjes op zijn plek vallen.
Fijn he, als een boek dat weet te bewerkstelligen.
De Mensheid Zal Nog Van Mij Horen – Joris van Casteren
Stel dat je personages mocht bedenken voor een
televisieserie. Zou ja dan een vrouw bedenken die door te schrijven in een
dagboek stemmen oproept die haar zeggen een apotheker te overvallen met een zelf
gezaagd pistooltje? Zou je dan een KLM-piloot bedenken die stiekem kunst en artefacten
meesmokkelt voor de kunsthandel van zijn moeder? Of zou je een man bedenken die
zijn vriend opzijzet om een relatie aan te gaan met een Japanse jongen, die
eenmaal in Nederland helemaal niet zo ‘goddelijk’ lijkt te zijn? Zou je
verzinnen dat die man later trouwt met een moslima en zich bekeert tot de
islam? Of zou je een vrouw scheppen die zware toevallen krijgt terwijl haar kolossale
gameverslaafde zoon geen vinger naar haar uitsteekt?
Het klinkt verzonnen, maar dat is het niet. Het zijn echte
mensen, die het bovendien zelf hebben opgeschreven. Joris van Casteren verbleef
voor dit boek in het dagboekenarchief van het Meertens Instituut. Daar, tussen eindeloze
kasten vol schriftjes en mappen, nam hij de levens van doodgewone Nederlanders
door. Uit de dagboeken van negen mensen destilleert hij een levensverhaal.
Ik kan veel over dit boek vertellen, maar raad toch met klem
aan het boek zelf te lezen. Een heerlijke leeservaring, al is het maar omdat
die Van Casteren kan schrijven als geen ander. De verhalen worden afgewisseld
met korte stukjes waarin de schrijver verslag doet van zijn eigen ervaringen
die hij opdeed tijdens het bestuderen van de dagboeken.
‘Het leven is in werkelijkheid vaak heel anders verlopen dan
je op grond van de algemeen bekende historische ontwikkelingen zou verwachten.
Mensen houden zich het grootste deel van hun bestaan bezig met volstrekt
andere, doorgaans onbekende zaken. Dat verborgene vormt het ware leven, de
eigenlijke geschiedenis van de mensheid.’
Door de dagboekverhalen legt Van Casteren niet alleen de
levens van de hoofdrolspelers bloot, maar ook de jongste geschiedenis van
Nederland en onze razendsnel veranderde maatschappij.
Geschiedenis wordt vaak achteraf opgetekend, de
hoofdrolspelers worden achteraf pas bepaalt. Maar die hoofdrolspelers zijn wij
zelf, met dagboekschrijvers als chroniqueurs.
Dagboek van de geschiedenis – geschiedenis voor herbeginners
De luitjes van de podcast Geschiedenis Voor Herbeginners hebben
een boek uitgebracht. Iedere dag een historische gebeurtenis, corresponderend
met de datum van die dag. Het had net zo goed een scheurkalender kunnen zijn.
Met het verschil natuurlijk dat je een kalender dag voor dag
dient af te scheuren, en dit boek gewoon lekker op de bank doorlezen kan. Altijd
leuk om te weten wat er op je verjaardag gebeurt is bijvoorbeeld, in mijn geval
werd in 1522 de laatste Kruisvaardersstaat, we hebben het over Rhodos,
overgedragen aan Süleyman de Grote. Och, en wat heeft die zijn belofte toch
gruwelijk verbroken en wat een bloedbad heeft hij aan laten richten. Vertrouw
nooit een Sultan op zijn blauwe ogen. Nooit doen. Je zult spijt hebben als
haren op je hoofd.
Vandaag, maar dan in 1999, droegen de Amerikanen het Panamakanaal
over aan Panama. Dat indrukwekkende kanaal wat de Atlantische met de Stille Oceaan
verbindt, weet je wel.
Wat ik niet wist was dat het project in eerste instantie door de Fransen gestart
werd. Ze beten hun tanden erop stuk: met de woeste natuur met tal van moerassen
en bijhorende muskieten was geen rekening gehouden. Na uitbraken van malaria en
22.000 doden, werd het project gestaakt. De Amerikanen namen in 1903 de schop
weer in de hand, althans, lieten werkmannen de schop in de hand nemen en na 7
jaar, en 5600 doden verder, kon het kanaal dan toch in gebruik genomen worden.
Wonderlijk toch, hoe ’s werelds bekendste bouwprojecten
eigenlijk monumenten zijn voor omgekomen arbeiders. Lezen jullie mee Qatar?
Afijn, prima boek.
2025
Dat waren de boeken voor 2024! Een leuk jaar wat boeken betreft. Wat was jouw favoriete boek van afgelopen jaar? Deel het maar gezellig, wie weet kan het mee naar 2025.
Overigens lees je de andere rapportages hier:
Reacties
Een reactie posten