Tsjakkaaa! Zitten we zomaar alweer in juli, en mensenkinderen, wat denderen de maanden toch snel voorbij, hé. Een nieuw kwartaal breekt aan, en dat betekent een terugblik op de boeken die ik de afgelopen drie maanden gelezen heb.
DE BIBLEBELT - JONAH FALKE
Op een cruiseschip onderweg naar New York ontmoet schrijver Jonah Falke een journalist uit de Biblebelt. Maar dat die goedlachse journalist daar vandaan komt, ontdekt hij pas in New York. De auteur vroeg zich af: er valt dus te lachen met reformatorische mensen? En waarom kent hij New York beter dan het bevindelijke deel van Nederland?
Dit boek sprak mij aan omdat ik wel bekend ben met de reformatorische wereld, maar écht kennen, dat doe ik niet. Het boek biedt een aangename kennismaking met deze ‘zuil’ en haar leden, voor iedereen die nieuwsgierig is naar de Biblebelt of er meer over wil weten.
Het is alweer een tijdje terug dat ik dit boek gelezen heb en ik moet bekennen dat veel ervan alweer naar de achtergrond is gezakt (begin toch eens met aantekeningen maken).
Na het dichtslaan van het boek was ik niet onverdeeld positief. Ik kan er ook niet precies mijn vinger op leggen. Het voelde alsof er iets ontbrak?
Falke gaf in meerdere interviews aan dat hij geen interesse had om mensen te confronteren met de kritiek die nogal eens klinkt als het over de SGP en haar achterban gaat. Zo zou je ze enkel maar in een hoek duwen, en dat zou echt contact alleen maar in de weg staan. In plaats daarvan schrijft hij zijn waarnemingen op en, toegegeven, daarmee schildert hij een mooi portret van een groep waar maar al te gemakkelijk over gesproken wordt, niet zelden met spot of hoon.
Een fragmentje, als Falke met de SGP op campagne gaat:
Jaïr Ferwerda bleek er een stuk minder moeite mee te hebben om Chris in de hoek te duwen. In de verte stond hij voor de camera. Als ik die avond het fragment op tv bekijk, zie ik hem aan Chris vragen of hij met die vrachtwagen abortusklinieken gaat blokkeren. ‘Nee, de vrachtwagen gaat eieren naar voedselbanken brengen.’
Een paar jaar geleden zag ik een televisieprogramma waarin Tim Hofman en nog iemand politici interviewden over hun verkiezingsprogramma. De toon: lekker ludiek en een tikkie brutaal. Prima hoor. Maar toen was de SGP aan de beurt. Hofman duwde de microfoon onder de neus van de lijsttrekker: 'en hoe oud is de aarde?'
Een vraag die niets van doen had met het verkiezingsprogramma en waarvan iedereen weet wat het gegeven antwoord zal zijn. De lijsttrekker viel dan ook stil. Alleen de zelfvoldane grijns van Hofman bleef over.
Falke heeft niet stilgezeten. Hij bezocht kerkdiensten, rouwdiensten, liet zich zelfs een zwart pak aanmeten, maakte kennis met de pepermuntjescultuur en ging op bezoek bij verschillende dominees. Dat valt te prijzen, en dat weet ik zeer te waarderen. Maar toch: zou het boek niet iets spannender zijn geweest als het meer contrast had opgezocht? Zou het juist niet interessant zijn om te weten hoe mensen reageren op (wereldse) kritiek? Waar zijn de mensen die, om wat voor reden dan ook, zich niet meer thuis voelden of voelen in de 'refozuil'?
Falke kiest ervoor om te laten zien wat hij ziet. De studiedag over gendernormen die hij bezoekt, waarbij de positie van de vrouw in de Biblebelt wordt behandeld, laat zien dat de vrouwen – op hun eigen manier – toch hun plek opeisen. Al zal het voor de wereldse wereld niet snel genoeg gaan, en wordt de discussie met andere woorden gevoerd: hij is er wel. Daar had ik graag meer van willen lezen.
Wil je meer weten over dit boek? Ik kan van harte deze en deze blogs aanraden.
DAGERAAD BOVEN DE BOETE - SUZANNE COLLINS
Waar gaat De Hongerspelen ook alweer over? In het fictieve land Panem herdenkt het Capitool de opstand van de districten op een eigenaardige manier: ieder district moet twee kinderen leveren om tijdens de Hongerspelen te strijden in een arena. Er kan maar één de winnaar zijn. Suzanne Collins liet zich inspireren door de Griekse mythe van de Minotaurus, maar ze kwam pas op het idee voor deze merkwaardige serie toen ze tijdens een avondje zappen van een realityshow overschakelde naar live oorlogsbeelden uit Irak. Volgens eigen zeggen begonnen die twee op een vreemde manier te mengen in haar hoofd.
Dit boek gaat over Haymitch Abernathy, de goedaardige dronkaard uit de serie. Is een verhaal nog wel spannend en boeiend als je al weet hoe het afloopt? Zijn deelname aan de Hongerspelen werd immers al kort behandeld in één van de vorige delen.
Collins slaagt erin om een gelaagd en spannend verhaal te vertellen. Thema’s als onderdrukking, klassenverschil, oorlog en propaganda – altijd al aanwezig in haar werk – worden prima in het verhaal verweven.
Toch kan ik niet om het gevoel heen dat dit boek vóór de fans is geschreven. En dat jeukt een beetje. Opvallend: de verschijningsdatum van het boek werd tegelijk met de verschijningsdatum van de verfilming aangekondigd. Met andere woorden: het maakt niet zoveel uit wat er verteld wordt, fans komen toch wel.
Of ik een volgend deel uit de serie nog op zal pakken weet ik niet, maar een bioscoopbezoekje zal er volgend jaar zeker in zitten.
DE GENOCIDEFAX - ROXANE VAN IPEREN
Dit boekje las ik tijdens een weekendje weg. Wil je wat lezen als je op reis bent? Neem dan van die Boekenweekgeschenken of essays mee. Neemt weinig ruimte in beslag en je hebt toch fijne leeskost. Dit boekje is interessant omdat het gaat over een van de gruwelijkste bloedbaden uit de jaren 90 die nog steeds zo onbekend blijft in ons collectieve geheugen.
De flaptekst:
Rwanda, januari 1994. Het is voor Roméo Dallaire, generaal van de VN-vredesmissie ter plaatse, glashelder dat als de VN de komende 36 uur niet ingrijpt, de animositeit tussen de Hutu’s en de Tutsi’s zal ontaarden in een ongekend bloedbad. Wanhopig probeert hij de rest van de wereld hiervan te overtuigen, maar die weigert verantwoordelijkheid te nemen.
Het vergt een haast bovenmenselijke moed om je binnen je eigen kring uit te spreken tegen onrecht. Bijna niemand doet het, omdat loyaliteit en de drang naar verbondenheid vaak sterker blijken. In De genocidefax vertelt Van Iperen op adembenemende wijze het relaas van een man die machteloos moet toezien hoe een van de wreedste conflicten van de 20e eeuw zich voor zijn ogen ontvouwt. Daarbij houdt ze niet alleen zichzelf een spiegel voor, maar ook de lezer.
WAEL: HET VERHAAL VAN EEN JONGEN UIT SYRIË - SUZANNA JANSEN
Dit boek liet ik eens door mijn handen gaan bij het inrichten van een displaytje en de flaptekst sprak mij aan. Dit is geen verhaal over vluchtelingen, maar het verhaal van een jongen die, door oorlogsgeweld gedwongen, keuzes moet maken. En hij vertelt het je zelf.
De flaptekst:
Het is 2011. Wael is 19. Hij is student Economie aan de universiteit van Homs. Hij heeft een appartement. Een baan. Een vriendin. Hij is opgevoed met het idee dat je altijd voor jezelf moet kunnen zorgen en dat je nooit moet opgeven. Op een terrasje in de zon, kletsend met zijn vriendin, weet hij dat het leven hem goedgezind is. Hij gaat met haar trouwen, geen twijfel mogelijk.
Het is 2018. Wael is 27. Hij is student ICT aan de universiteit van Amsterdam. Hij heeft een vluchtelingenstatus. Een stageplek. Een eigen stichting. Hij weet dat je altijd voor jezelf moet zorgen en nooit moet opgeven. Hij is een bokser, veerkrachtig, positief. Alleen, zonder zijn vriendin. En zonder familie. Hij werkt aan de toekomst, maar in dromen durft hij niet meer te geloven.
Suzanna Jansen luisterde naar Wael en tekende zijn levensverhaal op: het aangrijpende relaas van een gewone jongen die, door oorlog, zijn normale leven stukje bij beetje ziet afbrokkelen. Tot hem geen andere keuze rest dan op een smokkelaarsschip te stappen, de Middellandse Zee over.
Een leerzaam boek voor mij, omdat ik naar alle eerlijkheid geen flauw benul had wat zich daar in Syrië had afgespeeld. Een indringend boek, omdat je je nauwelijks voorstellen kan hoe het is om te vluchten. Maar ook een hoopvol boek, al is het maar om de verteller, die ondanks dat hij alles moest achterlaten, altijd zijn optimisme en humor bij zich gehouden heeft.
DE TESTAMENTEN - MARGARET ATWOOD
The Handmaid’s Tale kwam ten einde dit voorjaar, en dat is maar goed ook. Wat heeft die June Osborne wat te verstouwen gehad, evengoed. Leek de ontsnapping naar het vrije Canada eindelijk voorhanden, werd ze weer aan haar rode mantel dat akelige Gilead ingetrokken. En dat een stuk of vijf keer. De gruwelijkheden bleven haar maar overkomen, het ging maar door en door. Hoelang blijft lijden nog leuk om naar te kijken?
Anders dan de serie bevatte het boek van Margaret Atwood een licht satirisch ondertoontje. Ik hoopte dat dat ook in De testamenten zou zitten, het vervolg op Het verhaal van de dienstmaagd, dat enkele jaren geleden verscheen. Omdat ook dit boek bewerkt gaat worden tot een serie, leek het me wel geinig het weer te lezen.
We volgen drie hoofdpersonen, waaronder de gevreesde Tante Lydia. Een stukje uit een recensie van Tzum:
Het personage Tante Lydia is interessanter dan Dienstmaagd Vanfred. Vanfred was vooral een figuur die eerst in vrijheid leefde in de Verenigde Staten en later als Dienstmaagd in Gilead. Het innerlijke conflict van Tante Lydia is boeiender: ze was een rechter in de VS en ‘had al die holle frasen over leven, vrijheid, democratie en de rechten van het individu die ik tijdens mijn rechtenstudie als een spons had opgezogen, zonder meer geloofd. Dat waren eeuwige waarheden die we altijd zouden verdedigen.’ Om te overleven deed ze het tegenovergestelde en verloochende ze die waarheden op een gruwelijke manier. Tante Lydia was zowel het begin van Gilead als het begin van het einde van Gilead.
Of hier, een video van Floris Leest, toen Floris nog las, want Floris leest niet meer. Ben het overigens niet met hem eens in deze video, want het is heus wel een vermakelijk boek. Maar ik kijk nu eenmaal graag naar mensen die zich opwinden. Kijktip!
ALLE GESCHIEDENIS OOIT: NEDERLAND
Wat een leuk cadeautje, zeg. Honderd verhalen uit de Nederlandse geschiedenis. Genoeg herkenbaars voor de geschiedenisliefhebber, genoeg oh-ja-hoe-zat-dat-ook-alweer-verhalen, en genoeg leuke nieuwe feitjes en weetjes waarmee je op feestjes hoge ogen kunt gooien.
Het eerste Chin. Ind. Spec. Rest. van Nederland! Hoe de Indorock de roerige jaren vijftig inluidde! Hoe, door een domme wet van president Reagan, Amerikaanse soldaten een drugsepidemie naar Heerlen brachten! De Aardappelrevolutie! Bommen Berend! Hoe langharig werkschuw tuig met lang haar het leger in mocht! Een altaartje voor Jomanda!
En nog 93 geschiedkundige snacks. Leuk voor een toiletbezoek of voor het slapengaan. Stop met scrollen, lees ’s eens een stukkie.
Een van de leukste stukjes vond ik overigens dat over Bomans en Wolkers, op Rottemerplaat. Zo wist ik niet dat het Waddeneilandje voor de Groningse kust tot halverwege de jaren zestig nog bewoond was door mensen, met het idee dat vanaf daar de inpoldering van de Waddenzee kon starten. Maar die plannen bleven uit, en het eiland bleef leeg achter als beschermd natuurgebied.
Hoe zou het zijn om daar, in alle afzondering, een week te verblijven? In 1971 besloot de VARA, in samenwerking met de AVRO, om dat te testen. Twee van de grootste schrijvers van dat moment werden los van elkaar naar het eiland gestuurd, vanwaar ze via een portofoon verslag zouden doen in een radio-uitzending van Willem Ruis.
‘Er is geen ruimte en trek om je bezig te houden met de wereld. Het leed op de wereld, Vietnam. Alles is mooi. Zelfs een verbleekt stukje touw is mooi.’ Het was de eerste en meteen ook laatste positieve bericht van Bomans. Vanaf dag twee trok hij zich terug in zijn tent en werden zijn berichten steeds somberder. Hij sliep slecht, kreeg geen hap door zijn keel en begon op een zeker moment zelfs stemmen te horen.
Hoe anders was Wolkers. Met zijn romans brak hij met de kleinburgerlijke omgeving waarin hij was opgegroeid – een schrijver van een nieuwe generatie. Hij ving garnalen, at mosselen en verzorgde het gebroken pootje van een vogel. In zijn blote kont huppelde hij over het eiland, en tijdens de nachten zwom hij in zee.
Dit experiment, dat eigenlijk een soort Big Brother avant la lettre was, hield luisteraars uit het hele land gekluisterd aan de radio. Voor veel mensen zei het meer dan alleen iets over de persoonlijkheden van de schrijvers, maar stond het symbool voor een culturele breuklijn die sinds de jaren zestig steeds duidelijker was geworden.
Het Dagblad van het Noorden maakte er een aardige mini-docu over:
Bomans verhouding met de Waddeneilanden waren sowieso al ingewikkeld, zo liet hij blijken toen hij voor de Vlaamse televisie geïnterviewd werd over Schiermonnikoog. Kostelijke teevee.
SUSKE EN WISKE: DE GOUDEN CIRKEL
Reacties
Een reactie posten